ԳԵՂԱՐՎԵՍՏԱԿԱՆ ՊԱՏՄՈՂԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՊՈԵՏԻԿԱՆ Պ. Պ. ԶՈՒԲՈՎԻ «ՂԱՐԱԲԱՂՅԱՆ ԱՍՏՂԱԳՈՐԾԸ, ԿԱՄ ՇՈՒՇԻԻ ԱՄՐՈՑԻ ՀԻՄՆԱԴՐՈՒՄԸ 1752 ԹՎԱԿԱՆԻՆ» ՎԵՊՈՒՄ
Հիմնաբառեր-:
1830-ականների ռուսական գրականություն, պատմական վեպ, կովկասյան թեմա, Վալտեր Սքոթի ավանդույթ, գեղարվեստական պատում, Պլատոն Պավլովիչ Զուբով, «Ղարաբաղցի աստղագուշակը կամ Շուշիի ամրոցի հիմնադրումը 1752 թվականին», Ղարաբաղի պատմությունՎերացական
Հոդվածում փորձ է արվում համապարփակ կերպով բնութագրել Պլատոն Զուբովի «Ղարաբաղյան աստղագործը, կամ Շուշիի ամրոցի հիմնադրումը 1752 թվականին» (1834) պատմավեպում գեղարվեստական պատմողականության կազմակերպման սկզբունքները: Վալտեր Սքոթի վեպերից սկիզբ առնող և հիմնականում ազգային պատմական նյութի վրա կենտրոնացած ներքին ժանրային ավանդույթի ֆոնի վրա Զուբովի աշխատանքը ընթերցողին հղում է կատարում 18-րդ դարի կեսերի դրամատիկ իրադարձություններին, որոնք կապված են Արցախի տարածքում գտնվող հայկական մելիքությունների ներքին բախումների հետ: Հեղինակը վեպի հերոսներին ներկայացնում է էթիկական դինամիկայի տեսանկյունից, նրանք արժեքաբանորեն երկիմաստ են, իրավիճակային և հոգեբանականորեն մոտիվացված, ինչը վկայում է գրողի ստեղծագործության վրա ռեալիստական միտումների ազդեցության մասին: Վեպի հիմնական իրադարձությունների վերաբերյալ տեսակետների բազմազանությունը, որը արտահայտվում է հերոսների խոսքային գործունեության մեջ, անկախ ժամանակագրի դիրք գրավող պատմողի պայմանականորեն «չեզոք» դիրքորոշման հետ համատեղ, նպաստում է հայ ժողովրդի պատմության ճգնաժամային պահերից մեկի օբյեկտիվ պատկերի ստեղծմանը և թույլ է տալիս ընթերցողին ինքնուրույն մշակել դրա ընկալման գնահատման չափանիշներ:
Հղումներ
Al’tshuller M.G. E’poxa Val’tera Skotta v Rossii. Istoricheskij roman 1830-x godov. Sankt-Peterburg: Akademicheskij proekt, 1996. 336 s.
Amirxanyan M.D. Platon Pavlovich Zubov i ego roman «Karabaxskij astrolog» // Zubov P.P. Karabaxskij astrolog, ili Osnovanie kreposti Shushi v 1752 godu. Erevan: Lusabacz, 2013. S. 4–12.
Bagration-Muxraneli I.L. Kavkaz v russkoj massovoj literature XIX veka // Izvestiya Yuzhnogo federal’nogo universiteta. Filologicheskie nauki. 2014. № 4. S. 26–34.
Belinskij V.G. Polnoe sobranie sochinenij: [v 13-ti t.]. T. 1: Stat’i i recenzii: Xudozhestvenny’e proizvedeniya: 1829–1835 / [podgot. teksta i komment. V.S. Spiridonova]. Moscow: Izd-vo Akad. nauk SSSR, 1953. 574 s.
Evseeva M.K. Zubov Platon Pavlovich // Russkie pisateli, 1800–1917: Biograficheskij slovar’ / gl. red. P.A. Nikolaev. Moscow: Bol’shaya rossijskaya e`nciklopediya, 1992. T. 2: G–K. S. 361–362.
Zubov P.P. Karabaxskij astrolog, ili Osnovanie kreposti Shushi v 1752 godu: istoricheskij zakavkazskij roman: ch. 1–2. Moscow: Univ. tip., 1834.
Zubov P.P. Karabaxskij astrolog, ili osnovanie kreposti Shushi v 1752 godu. Erevan: Barczragujn dprocz, 1993. 128 s.
Zubov P.P. Persidskaya vojna v czarstvovanie imperatora Nikolaya I: s prilozheniem ukazov, prikazov, reskriptov i gramot, podpisanny’x imperatorom. 3-e izd. Moscow: URSS: Lenand, 2017. 265 s.
[Majkov V.N.]. Talisman ili Kavkaz, v poslednie gody’ czarstvovaniya imperatricy Ekateriny’ II. Istoricheskij roman v 2-x chastyax. Soch. Platona Zubova. Sanktpeterburg. 1847. V tip. E. Fishera. V 8-yu d. l. 144 str. // Otechestvenny’e zapiski. 1847. № 2. S. 92–95.
Petrov S.M. Russkij istoricheskij roman XIX veka. Izd. 2-e. M.: Xudozh. lit., 1984. 374 s.
Rebekkini D. Russkie istoricheskie romany’ 30-x godov XIX veka: bibliograficheskij ukazatel’ // Novoe literaturnoe obozrenie. 1998. № 34. S. 416–433.
##submission.downloads##
Հրապարակված
Թողարկում
Բաժին
Արտոնագհր
Copyright (c) 2025 D. V. LARKOVICH
Այս աշխատանքն արտոնագրված է որպես a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
